Zaparcia – przyczyny i naturalne metody leczenia

Jelito grube zwane w medycynie chińskiej Wielkim Eliminatorem (usuwa wszystkie odpady) jest ostatnią częścią naszego układu pokarmowego. To w tym odcinku odbywają się takie procesy jak wchłanianie wody, elektrolitów i soli mineralnych z resztek pokarmowych, formowanie kału i wydalanie go na zewnątrz. Jelito grube jest również miejscem występowania bakterii produkujących witaminę K, oraz niektóre witaminy z grupy B.
Jednym z objawów braku nierównowagi w tym organie są zaparcia. Oczywiście można wymienić o wiele więcej schorzeń jak np. biegunka, nowotwór jelita grubego, polipy okrężnicy czy zespół jelita drażliwego.
Brak regularnych wypróżnień wydłuża listę przykrych dolegliwości jak bóle głowy, bóle brzucha, problemy skórne, zmęczenie, bóle mięśni, wzdęcia. To świadczy jak niezmiernie ważne dla zdrowia jest dbałość o codzienne chodzenie do toalety.

Jelito grube obok płuc, jest organem należącym do elementu metalu (związany z jesienną porą roku). Jego maksimum energetyczne przypada na godziny 5-7 rano. To idealny czas na wypróżnienie i usunięcie tego co niepotrzebne (wszelkich toksyn), z tego co zostało przefiltrowane, przetworzone, wchłonięte z pożywienia.

By wspomóc jelito grube i pobudzić rano do pracy warto rozpocząć dzień szklanką ciepłej wody, kilkoma ruchami bioder, jeśli mamy możliwość chociaż krótkim spacerem czy masażem brzucha.

Filozofia medycyny chińskiej kładzie nacisk nie tylko na aspekt fizyczny naszego ciała, ale też mentalny.
Uważa ona, że na poziomie mentalnym, zdrowe jelito grube może być związane z naszą umiejętnością porzucania - przeszłości, urazów, gniewu i jednocześnie zdolnością pójścia do przodu w swoim życiu.
Zaparcia jednym słowem mogą oznaczać, że mamy problem z porzuceniem przeszłości lub tego co zbędne w naszym życiu, a jeśli będziemy kumulować to co niepotrzebne poczujemy w konsekwencji depresję, upór, negatywność i izolację. Zaczniemy we wszystkim widzieć jedynie ciemną stronę.

Organem partnerskim dla jelita grubego są płuca, nazywane często organem parasolowym, z racji tego, że jest najwyższym organem w ciele. Płuca i jelito grube są od siebie współzależne, pracują jako zespół - jeśli energia płuc jest w niedoborze i nie porusza się w dół, to w konsekwencji ucierpi jelito grube (brak energii do wydalania odpadów i zaparcia).
Płuca, obok nerek i śledziony, odpowiadają za metabolizm wody w organizmie. Płuca otrzymują oczyszczone płyny ze śledziony i następnie rozprowadzają je do skóry i błon śluzowych organizmu. Złe nawyki jak palenie papierosów, przebywanie w zanieczyszczonych czy bardzo suchych pomieszczeniach wysuszają płuca i ta suchość w konsekwencji przeniesiona zostaje do narządu partnerskiego - jelita grubego, powodując zaparcia. Chociaż suchość nie zawsze może się manifestować jednocześnie w obu tych narządach, warto przy stawianiu diagnozy brać pod uwagę oba.

Zbliża się jesień, czas metalu i dla obu tych narządów czas ich maksimum energetycznego. To też czas ich szczególnej podatności na leczenie. Zadbajmy o porządek w jelicie grubym i porządek wokół siebie - zajrzyjmy do szafy, szafek, biurka, garażu czy innych schowków. Wyrzućmy wszystko co niepotrzebne, nieużywane od miesięcy, zużyte, zniszczone. To co nadaje się do użytku oddajemy potrzebującym.
Zróbmy porządek na poziomie mentalnym - pozbądźmy się uprzedzeń, zawiści, zazdrości czy urazy. Pozwólmy odejść starym problemom, przeprośmy i pojednajmy się z tymi, wobec których żywimy negatywne uczucia. Zadbajmy jesienią o właściwe dla tej pory roku odżywianie, więcej o nim pisałam w odżywianie.

• Pierwszy typ zaparć, tak zwany nadmiarowy związany jest z nadmiarem ciepła w organizmie. Ten typ zaparć jest najczęściej spotykanym, a wywołany jest najczęściej nadmiarem wątroby. Gorąco wątroby wysusza płyny organiczne, przez co stolec staje się suchy i utrudnione jest jego przesuwanie w jelicie. W tym typie zaparć mogą pojawiać się inne dolegliwości jak nieświeży oddech, suchość w ustach, ciemny mocz, częste odbijanie, słaby apetyt, wzdęcia i zaczerwieniona twarz, zespól napięcia przedmiesiączkowego. Język będzie czerwony, suchy i z żółtym nalotem.
• Drugi typ zaparć - niedoborowy, w którym stolec jest suchy lub normalny, jednak trudny do wydalenia. Zaparcia typu niedoborowego mogą wynikać z braku odpowiedniej ilości płynów Yin lub krwi w organizmie. Picie wody nie usuwa jednak źródła problemu, choć bywa bardzo pomocne. Jednym z dobrych sposobów nawilżania jelit jest dokładne żucie zbóż ugotowanych w małej ilości wody. Metodę opisał w przewodniku o uzdrawianiu “Powrót do raju” Jethro Kloss. Jednocześnie zakazywał on picia wody podczas posiłku. Takie dokładne przeżuwanie i nasączanie pokarmów śliną wzmacnia według medycyny chińskiej śledzionę/trzustkę, która to wytwarza dzięki temu jeszcze więcej enzymów trzustkowych. Enzymy poprawiają trawienie, nawilżają, poprawiają jakość krwi. Inną ważną korzyścią takiego dokładnego przeżuwania pokarmów jest zwiększenie energii Qi, która odpowiada za rozprowadzanie płynów w całym organizmie.
  W tego rodzaju zaparciach występuje uczucie silnej potrzeby wydalenia stolca, a z drugiej strony mocno trzeba naciskać by go wydalić. Stolec wygląda często jak małe kamienie. Mogą towarzyszyć inne przykre objawy jak zmęczenie, sucha skóra i włosy. Niedoborowe zaparcie jest powszechne u osób starszych i kobiet po urodzeniu. Jednym z dobrych remediów w tym przypadku będzie np. olej z nasion konopi, który łagodzi tego typu zaparcia oraz natłuszcza jelita.
  Do niedoborowego typu należy też tak zwany zimny typ zaparć. Cera u takiej osoby będzie blada, kończyny zimne, wystąpi awersja do zimna, ból brzucha. Należy ograniczyć spożycie zimnej, surowej żywności, słodyczy i nabiału.

Zaparcia nadmiarowe są łatwiejsze do leczenia, z racji tego, że oczyszczanie organizmu czy zastosowanie krótkiego postu pozwala w dość szybki sposób usunąć te nadmiary - zastój wątroby, nadmiar śluzu. W przypadku zaparć niedoborowych wymagana jest odbudowa płynów organicznych Yin oraz krwi, co jest procesem często długotrwałym.

1. Suchość w jelicie grubym - jest ona efektem najczęściej nadmiernym spożyciem pieczonych, gorących i pikantnych potraw, życia w gorącym klimacie, niedoboru krwi i Yin. Gorące pokarmy to między innymi kawa, wino, inne alkohole, papierosy, mięso, pikantne przyprawy. Termin Yin,Yang, ich niedobory i nadmiary opisuję bardziej szczegółowo w poradniku “Zdrowie to takie proste” Polecam z całego serca. Yin reprezentuje płyny ustrojowe, krew. Niedobór Yin i/lub krwi oznacza, że organizm jest osłabiony a płyny ustrojowe pomniejszone. Suchość w jelicie grubym bardzo często występuje w parze z suchością w jamie ustnej i gardle.

2. Zakażenie pasożytami - zakażenie pasożytami daje znacznie więcej objawów i zaburzeń trawiennych, nie tylko zaparcia, ale też gazy, wzdęcia, brak równowagi bakteryjnej flory jelitowej, biegunka, zaburzenia perystaltyki, zespół jelita drażliwego, śluz w stolcu, zespół złego wchłaniania, niemożność trawienia tłuszczów, nietolerancja glutenu, zaburzenia wagi w dwie strony, brak apetytu lub nadmierne łaknienie, łaknienie słodyczy. Jeśli jelito grube jest niedrożne, wypełnione resztkami przez dłuższy czas, tworzy w ten sposób środowisko przyjazne wylęgania się pasożytów. Więcej o pasożytach i ich usuwaniu przeczytasz tutaj.

3. Gorąco wątroby - powstaje ono na skutek nadużywania tłuszczów, mięsa, serów, jajek, używek. Niewłaściwa dieta doprowadza do zastojów w wątrobie i w konsekwencji do destrukcji całego systemu. Rolą wątroby jest utrzymywanie organizmu w równowadze, oczyszczanie z toksyn i jeśli ona ciągle walczy by dobrze spełnić swoje funckje to wytwarza w ciele gorąco (nadmiar). Gorąco wątroby objawia się takimi oznakami jak czerwony język z żółtym nalotem, zaparcia, chęć picia zimnych płynów, stany zapalne oczu, bóle lub zawroty głowy, wysokie ciśnienie krwi, natomiast na poziomie emocjonalnym gniew czy złość.

4. Zbyt mała ilość spożywanej wody - konsekwencją tego może być zatrucie ciała, zaparcia, skurcze, uszkodzenie nerek. Mogą przez to również pojawiać się objawy gorąca, stany zapalne, uczucie nadmiernego rozgrzania. Osoby spożywające nadmiar mięsa i ogólnie stosujące kaloryczną dietę, są grupą szczególnie wymagającą picia dużej ilości wody. Woda ma znaczenie na zachowanie długotrwałego zdrowia. Więcej przeczytasz tutaj.

5. Brak ruchu - siedzący tryb życia to spowolnione trawienie, zastoje, cały spowolniony metabolizm. Regularne ćwiczenia nie tylko wzmacniają napięcie mięśni, perystaltykę jelit, usuwają nadmiar w wątrobie, nadmiar śluzu w organizmie, usprawniają metabolizm płynów. One wpływają na dobrostan psychiczny, są naszą najlepszą inwestycją na przyszłość. Aktywność fizyczna jest generalnie skutecznym lekarstwem na wiele schorzeń i zawsze powinna uzupełniać proces leczenia czy to naturalnego czy farmakologicznego.

6. Inne ważne przyczyny to:

• upływ wieku,
• chroniczne choroby,
• anemia u kobiet (szczególnie po porodzie),
• ogień w żołądku spowodowany nadmiarem kawy i herbaty,
• nadużywanie ziół przeczyszczających i błonnika,
• stres, nadmierne myślenie, gniew i silne negatywne emocje, które mogą spowolnić perystaltykę jelit.

Inne produkty będą zalecane w przypadku nadmiarowych zaparć inne w niedoborowych. Niezmiernie ważne jest więc dobre zdiagnozowanie jaki typ występuje. Ważne jest również aby wyeliminować te produkty, które zwyczajnie nam szkodzą, bez względu na to czy cierpimy na zaparcia czy nie - produkty przetworzone, skażone chemią, z dodatkiem środków konserwujących.

• W przypadku zaparć nadmiarowych należy ograniczyć spożycie mięsa, tłuszczów, potraw smażonych, a w ich miejsce stosować pełnoziarniste zboża i warzywa, włączyć produkty oczyszczające, nawilżające jelita i te, które pomogą odbudować florę bakteryjną jelit oraz poprawią ich perystaltykę. Dla osób odżywiających się zbyt kalorycznym jedzeniem wskazane są kilkudniowe posty oparte tylko na warzywach i owocach, przeprowadzane kilka razy w roku (najlepiej w każdej porze roku). Idealne do tego postu będą produkty i rośliny białe, pomarańczowe i zielone i lekko ostre w smaku. Polecam w tym miejscu zupę z brokułów, marchwi, rzodkwi daikon. Zupy wzbogacamy kelpem (ma on silne właściwości detoksykacyjne). W razie uczucia głodu, między posiłkami można pić koktajl ze sproszkowanej trawy jęczmiennej, siemię lniane lub herbatkę z korzenia prawoślazu.

Do pokarmów, które nawilżą jelita należą szpinak, banany, sezam (nasiona i olej), miód, gruszki, brzoskwinie, morele, orzechy włoskie, migdały, orzechy piniowe, marchew, kalafior, burak, pokarmy chlorofilowe (sproszkowana trawa jęczmienna, ciemnozielone warzywa spirulina, lucerna.
Wypróżnienie ułatwią natomiast kapusta, papaja, słodkie ziemniaki, szparagi, figi, otręby pszenne, czarny sezam. Florę bakteryjną pomogą odbudować takie produkty jak kiszona kapusta, kefir, jogurt mleczny lub napój pszeniczny. Jemy zalecane produkty aż do ustąpienia zaparć, najlepiej kilka z nich każdego dnia.

• W przypadku zaparć niedoborowych ważne jest aby jeść produkty, które zwiększają ilość płynów Yin, nawilżają i powlekają jelita śluzem. Sprawdzą się tu proso, ryż, miód, produkty mleczne (kefir, maślanka, jogurt), wodorosty, czarna fasola, buraki, szpinak, bakłażany, cukinia, kapusta, oliwa, oliwki, ziemniaki, nasiona lnu, kozieradki czy babki jajowatej. Dobrą recepturą będzie wymieszanie tych trzech ziół w proporcji 1:1 przyjmowanie mieszanki w ilości trzech łyżek 2-3 razy dziennie.

Oto kilka produktów które są niezmiernie skuteczne w leczeniu zaparć i warto napisać kilka zdań więcej. Oto kilka z nich:

Orkisz - zboże najlepiej tolerowane przez nasz organizm. Stosuje się go nie tylko w przypadku zaparć, ale też biegunek, zaburzeń trawiennych, zapalenia okrężnicy i nieprawidłowej pracy jelit. Pomimo, że orkisz zawiera gluten, to dla osób wrażliwych na niego, czy cierpiących na celiakię będzie on znacznie lepiej tolerowany niż z tradycyjnej pszenicy. Jako ciekawostkę podam fakt, że ziarna orkiszu dojrzewają w grubych łupinach, dzięki czemu jest on chroniony przed insektami czy innymi zanieczyszczeniami jak pestycydy czy inne chemikalia. Orkisz jest cennym źródłem składników odżywczych - białka, tłuszcze, błonnik.

Nasiona czarnego sezamu - tonizują płyny Yin i krew, nawilżają jelita i wzmacniają pięć głównych narządów jak: wątroba, nerki, serce, płuca, śledziona/trzustka. Są skuteczne w reumatyzmie, zaparciach i mają właściwości ogólnie wzmacniające organizm. Jest to też chiński lek na przedwcześnie posiwiałe włosy. Czarny sezam ma silne właściwości przeczyszczające, dlatego osoby o luźnych stolcach nie powinny go stosować. Jest pokarmem najlepiej odbudowującym płyny Yin (zalecany szczególnie dla kobiet w okresie menopauzy).
Uwaga: nasiona sezamu mielimy bezpośrednio przed spożyciem, a jeszcze lepiej namoczyć je na całą noc lub podprażyć przed spożyciem. Staną się w ten sposób lepiej strawne. Drugą korzyścią takiego ich przygotowania jest zmniejszenie działania kwasu szczawiowego, który niestety wiążę wapń i inne cenne minerały. Czarny sezam jest wskazany dla osób z suchymi stolcami, dla osób starszych czy osłabionych na skutek chorób.

Olej sezamowy - najbardziej popularny i ulubiony olej w Indiach. Ciekawostką jest fakt, że nie ulega on szybko jełczeniu, a to za sprawą “sezamolu” - substancji przeciwutleniającej, naturalnie występującej w tym oleju. Indyjskie nauki o żywieniu uważają, że olej ten jest jednym z najbardziej stabilnych olejów pośród wszystkich występujących. Zewnętrznie stosuje się go na suchą i popękaną skórę, gdyż ma on właściwości zmiękczające, niszczy on świerzb, grzybicę skóry. Jest idealny do masażu ciała.
W zaparciach skuteczny przy suchym stolcu. Warto kilka kropel tego oleju dodawać do gotowania różnych potraw. W razie potrzeby szybkiego zadziałania i konieczności wypróżnienia, można na czczo wypić 1- 2 łyżki stołowe oleju. Olej sezamowy przeciwwskazany jest w przypadku rozwolnienia.

Orzechy włoskie - będą idealne również dla osób starszych cierpiących na zaparcia z powodu upływającego wieku i związanej z tym suchością. Stosowane są one również w leczeniu bólu kolan, przy niedoborze Yang nerek. Orzechy dżywiają nadnercza i mózg, łagodzą stany zapalne, są bogatym źródłem kwasów omega 3, nawilżają płuca, jelita, łagodzą kaszel. Pamiętajmy, że orzechy włoskie (i inne również) mogą zawierać pasożyty, dlatego prażenie ich lub gotowanie pozwoli ich się pozbyć. Jeszcze jedna istotna uwaga, spożycie zbyt dużej ilości orzechów włoskich może spowodować owrzodzenie jamy ustnej.

Banany - nawilżają płuca, jelita, leczą zaparcia (suche) i wrzody, zapalenie okrężnicy i hemoroidy. Polecane szczególnie przy suchości, suchego kaszlu. Najlepiej stosować banany nie w pełni dojrzałe i gotowane na parze. Banany mają właściwości detoksykacyjne, są bogatym źródłem potasu, dlatego stosuje się je w leczeniu nadciśnienia. Są one lekkostrawne więc zalecane szczególnie dla osób starszych. Ze względu na swoją ochładzającą naturę i odtruwające właściwości będą skuteczne w leczeniu alkoholizmu.

Śliwki - szczególnie gotowane są skutecznym i od wieków stosowanym środkiem na zaparcia. Zalecane osobom z nadmiarami i gorącem w wątrobie. Będą pomocne przy leczeniu powiększenia wątroby czy nawet marskości wątroby.
Uwaga: śliwki są źródłem dużej ilości kwasu szczawiowego, który pozbawia organizm wapnia. Nie będą też wskazane dla osób z osłabionym trawieniem, wrzodami żołądka czy stanami zapalnymi w żołądku lub jelitach.

Zioła powlekające

• korzeń prawoślazu,
• siemię lniane,
• nasiona kozieradki,
• nasiona babki jajowatej,
• korzeń lukrecji.

Zioła przeczyszczające

• korzeń mniszka,
• korzeń rzewienia,
• kora cascary,
• kora berberysu

Zioła przeczyszczające dobrze jest łączyć z ziołami o właściwościach powlekających, dzięki temu ochronimy śluzówkę jelit. Jednym z lepszych ziół o takich właściwościach jest korzeń lukrecji, który działa również lekko oczyszczająco.

Uwaga: zioła przeczyszczające są ziołami gorzkimi i należy je stosować z ostrożnością, szczególnie u osób niedoborowych, osłabionych, u których stan osłabienia może się potęgować. Pamiętajmy też, że zioła przeczyszczające nie rozwiązują problemu zaparć, ale mogą w połączeniu ze zdrową dietą usuwającą zastój wątroby przyspieszyć proces zdrowienia.
Najlepszą recepturą ziołową będzie połączenie trzech ziół w równych proporcjach - cascara sagrada, siemię lniane i korzeń lukrecji. Robimy z nich wywar i pijemy 1-2 filiżanki dziennie.

W przypadku zaparć wynikających z suchości jelita grubego przydatne będą trzy poniższe procedury:

• Garść orzechów włoskich, garść suszonych moreli, garść sezamu.
  Zalewamy 0,5 litra wody, doprowadzamy do wrzenia i gotujemy około 15 minut. Pijemy 3 razy dziennie - rano na czczo płyn, to co zostaje używamy do płatków owsianych.
• Kompot z granatu. Cały owoc kroimy ze skórką, dodajemy parę moreli, gotujemy około 15 minut i pijemy 2-3 razy w ciągu dnia.
• Kompot selerowy – seler naciowy 1-2 łodygi tniemy na kawałki, dodajemy garść namoczonych rodzynek, gotujemy do miękkości i wypijamy ciepłe.

Lewatywa - jest skuteczną metodą stosowaną szczególnie w przypadku zaparć wynikających z nadmiaru gorąca jelit (na co wskazuje gruby i żółty nalot na języku). Bardzo niedoborowe osoby, blade, powinny unikać tych zabiegów albo wykonywać je tylko w czasie poważnych stanów. Niestety częste stosowanie lewatyw może doprowadzić w końcu do osłabienia. Przez kilka dni po zastosowaniu wlewu konieczne jest odbudowanie flory bakteryjnej poprzez przyjmowanie pokarmów, które wspierają rozwój korzystnej flory bakteryjnej jelit lub zastosowanie gotowych probiotyków.

Przykład zaparć pokazuje, że jak w każdej innej dolegliwości istnieje kilka ważnych czynników (zazwyczaj występujących jednocześnie) przyczyniających się do różnych dolegliwości:

• Brak ruchu
• Zbyt mała ilość wypijanej wody
• Stresujący tryb życia
• Nieodpowiednia (zbyt tłusta i kaloryczna) dieta, oparta na produktach przetworzonych, niskiej jakości.

Trudno będzie cieszyć się doskonałym zdrowiem jeśli powyższe zaniedbamy. Kiedy już zachorujemy, poszukujemy zazwyczaj szybko działających sposobów skierowanych na symptomy, nie na przyczyny. Dotyczy to również naturalnych środków. Choć wiele z nich przynosi chwilową ulgę i wydawałoby się usunięcie problemu, to niestety jest to tylko przesuwanie problemów w czasie, a często przesuwanie choroby jeszcze bardziej w głąb organizmu i na inne organy. Harmonijne życie, świadome wybieranie zdrowych i wysokiej jakości produktów jest najlepszą troską o zdrowie. Nigdy nie jest na to za późno. Dzisiejsze wybory wpłyną na jutrzejsze efekty, zarówno w pozytywnym jak i negatywnym kontekście.